Literair onderwijs

een overzicht van het programma bij Gouden griffel

Literair onderwijs, wat is dat?

De Gouden Griffel is een Literaire basisschool. Wij stimuleren onze leerlingen om geoefende en gemotiveerde lezers te zijn, dit niet alleen omdat het je leesvaardig maakt, maar het helpt je juist om je blik te verruimen in de wereld.

Literair is veel breder dan lezen alleen. We willen de leerlingen van de Gouden Griffel juist op het gebied van taal betekenisvolle kennis en vaardigheden leren, zodat leerlingen steeds een stap verder komen in hun eigen ontwikkeling. Weten en doen gaat over vaardigheden die we in de 21 e eeuw nodig hebben, zoals samenwerken, creatief denken en zelfsturend kunnen zijn. 

Aan de hand van een raamleerplan werken we aan een doorgaande lijn van groep 1 t/m 8 . In het raamleerplan zijn de reguliere taallessen en extra activiteiten gekoppeld aan de doelen, waardoor de leerlingen zowel mondeling als schriftelijk werken aan: presentatie, receptief, onderzoekend, creërend, reflecterend en presenteren van taal.

 

Formule verbeteren taalbegrip en leesvaardigheid

Door verschillende onderzoeken naar de effectiviteit van taalonderwijs zijn wij erachter gekomen dat we één bepaalde formule wel erg belangrijk vonden en waarvan wij overtuigd zijn dat het onze leerlingen naar een hoger taalbegrip brengt. De formule is hieronder te vinden, hiernaast in de blokken vind u de uitleg hoe wij deze formule terug willen zien komen in onze eigen lessen, maar ook tijdens de dag programmering.

LB= DV x ETB  x LMH x TK x AD

LB         = leesbegrip

DV        = decoderen en vloeiendheid

ETB       = ervarings-en taalbasis

LMH      = leesmotivatie en hoeveelheid tekst

TK         = tekstkwaliteit

AD         = actief denken

Decoderen en vloeiendheid

Tijdens de LOL-lessen worden diverse soorten teksten en boeken zelfstandig in stilte of samen en hardop gelezen. Maar ook wordt ingezet op het zelf schrijven van bijvoorbeeld een tekst bij een plaatje of voorwerp. Een verhalende tekst schrijven aan de hand van het wie-wat-waar-model, of bijvoorbeeld door het schrijven van een gedicht of brief.

Leesmotivatie en hoeveelheid tekst

(rijke taalomgeving, spreken, luisteren, voorlezen, lezen, aanpak van close reading, lezen voor een doel, lezen authentieke teksten met een rijk taalgebruik, hoeken bij de kleuters)

Tijdens de LOL-lessen wordt klassikaal een boek gelezen, waarbij leerlingen ook opdrachten alleen of gezamenlijk maken.

Tekstkwaliteit

Soorten boeken die belangrijk zijn: prentenboeken, voorleesboeken, zelfleesboeken, alfabetboeken, zoekboeken, kartonboeken, informatieve boeken. In de boeken moeten rijke teksten bevatten, dus met lange zinnen en bijvoorbeeld voegwoorden. Daarnaast lezen de leerlingen minimaal 25 boeken per jaar. Bij de lessen van creatief schrijven maken de leerlingen kennis met verschillende soorten teksten en tekstgenres. Zie ook de checklist rijke teksten in map theoretische onderbouwing (Gobyn. S., et al. (2019).

Actief denken (literaire gesprekken, creatief schrijven, close reading)

Door te praten over teksten stimuleer je het hogere orde denken (taxonomie van Bloom). Dit gebeurt ook tijdens de lessen LOL en creatief schrijven.

.

Samenwerking en verbreding met vakleerkrachten

Op de Gouden Griffel werken we met een uitgebreid lesprogramma. Naast de reguliere  lessen zoals taal en rekenen bieden wij een uitgebreid programma aan onze leerlingen waarmee ze hun talenten kunnen ontdekken en ontwikkelen. In ons uitgebreide lesprogramma zoeken we actieve verbreding en samenwerking tussen de leerkrachten en vakdocenten. Dit schooljaar is die samenwerking tussen de vakdocenten al gestart. De vakdocenten voor LOL, Creatief schrijven en Techniek/Handvaardigheid werken samen aan projecten. Zo werken ze momenteel hun eigen vakgebied aan een specifiek boek.

 

Een voorbeeld uit de praktijk hoe wij werken en hoe de lessen elkaar versterken:

Het boek ‘De kleine prins’ wordt gelezen in groep 7:

  • Vakdocent LOL: de leerlingen lezen het boek.
  • Vakdocent Creatief schrijven: de leerlingen maken bijvoorbeeld een gedicht of samenvatting van het boek.
  • Vakdocent Techniek/Handvaardigheid: de leerlingen maken bijvoorbeeld een illustratie bij het boek.

Creatief Schrijven

Wij willen taal en cultuur uitstralen in de wijk. Door middel van gedichten op stoeptegels en op het gebouw willen we een Literaire straat ontwikkelen. Een gebouw naast onze school met winkels en 55+woningen heeft al een gedicht op de voorkant van het gebouw. Wij hebben een zwerfboekenkastje (waar veel gebruik van gemaakt wordt) aan de schoolmuur vast en verderop in de straat is nog een kastje te vinden. Hoe meer partijen betrokken worden bij onze activiteiten binnen en buiten de school hoe groter de wereld en de verrijking van taal is bij onze leerlingen.

 

De docent creatief schrijven werkt samen met de leerkrachten en de andere vakdocenten aan de hand van het raamleerplan op een creatieve verrijkende manier aan de SLO doelen. De creatief schrijven docent kan juist door zijn expertise de lessen op een hele eigen wijze invullen. Dit kan door gebruik te maken van theater, creatief met taal of van disciplines buiten de school.

Techniek en handvaardigheid

De techniek/handvaardigheidsdocent geeft technieklessen aan kinderen en jongeren. Ze laat kinderen experimenteren met nieuwe technologieën en fantaseren over maatschappelijke toepassingen hiervan. De leerlingen leren denken in toepassingen, waardoor technische componenten zoals verf, papier en een schaar onderdeel worden van een creatieproces.

Denk hierbij aan een interactieve poster. Door zelf geleidende verf te maken met grafiet, een poster te schilderen en vervolgens geluid te programmeren met een computer, krijgt jouw papieren creatie een extra laag. Technologie is geen doel, het is een middel. Het is maakbaar en vooral menselijk.

LOL

Tijdens deze lessen wordt vanaf groep 1 ingezet op het leesplezier. Elke week wordt een prentenboek besproken en is er na het lezen en bespreken van dit boek een creatieve activiteit.

Tijdens deze lessen wordt vanaf groep 5 ingezet op het diepere lezen a.d.h.v. de aanpak van close reading. We hebben op school al veel titels waarvan we 30 exemplaren hebben. Deze boeken worden in de klas ingezet tijdens deze lessen. Van vakantie tot vakantie staat een titel centraal. Leerlingen lezen gezamenlijk in de klas, beantwoorden individueel of gezamenlijk vragen over de tekst en krijgen ook wel de opdracht om bepaalde hoofdstukken uit het boek thuis te lezen en de drie belangrijkste zinnen op te schrijven. Er wordt hierdoor ingezet op het diepere tekstbegrip.

Meer Weten over onze school?

Bekijk ook onze schoolgids met uitgebreide informatie over onze school en activiteiten.

Hoe kunnen we u helpen?

Laat het ons weten!